پروپوزال چیست؟ مراحل نوشتن یک پروپوزال استاندارد
بسیاری از دانشجویان و پژوهشگران از خود می‌پرسند که پروپوزال چیست؟ از کجا باید پروپوزال نویسی را شروع کنیم؟. در واقع نوشتن یک پروپوزال استاندارد دغدغه‌ی اصلی بسیاری از دانشجویان تحصیلات تکمیلی به ویژه دانشجویان رشته‌های علوم پزشکی است. چرا که آن ها بایستی قبل از نوشتن پایان نامه، پروپوزال طرح تحقیقاتی پیشنهادی خود را نوشته باشند تا از این طریق طرح تحقیقاتی خود را به شورای پژوهشی دانشگاه معرفی کنند. می توان گفت پروپوزال یک طرح کلی از پایان نامه است که پژوهشگر با رعایت اصول و قواعد نوشتن پروپوزال بایستی آن را تهیه کند. هرچه کیفیت پروپوزال شما و سطح علمی آن بالاتر باشد، شانس موافقت با آن بیشتر می‌شود. نگارش یک پروپوزال باکیفیت، شانس تأمین بودجه و منابع مالی نیاز را افزایش داده و نقشه راه مناسبی را برای انجام پروژه فراهم می‌کند. در این مطلب قصد داریم شما را با اصول نوشتن یک پروپوزال استاندارد آشنا کنیم.
پروپوزال چیست؟
پروپوزال برگرفته از واژه‌ی propose به معنای پیشنهاد دادن است. به عبارت دیگر پروپوزال همان «پیشنهاد پژوهشی» است. پروپوزال رکن اصلی هر پژوهش است. پژوهشگران در پروپوزال اهداف تحقیق و مسیر رسیدن به این اهداف را مشخص می‌کنند. پژوهشگر پرسشی را به عنوان پرسش مورد پژوهش انتخاب کرده و فرضیات اولیه‌ای را پیرامون آن مطرح می‌کند. سپس در ادامه در تحقیقی جامع آن را بسط و گسترش داده و نتایجی را در راستای تأیید ادعای خود ارائه می‌نماید.
حالا پرسش اصلی ما این است، چگونه یک پروپوزال استاندارد و اثر بخش بنویسیم؟
قبل از هر چیزی ابتدا ما باید با ساختار اصلی پروپوزال آشنا شویم. یک پروپوزال استاندارد شامل بخش های اصلی زیر است:
حالا ما به تفصیل درباره هر کدام از موارد بالا صحبت می‌کنیم.
1. عنوان
در این مرحله شما بایستی حیطه‌های کلی رشته‌ی خود را بشناسید و از این طریق فیلد مورد علاقه خود را بیابید. این نکته بسیار مهم است؛ چرا که مسیر کاری شما می‌تواند از شناخت همین حیطه‌ها نشأت بگیرد. شناخت فیلد مورد علاقه‌تان موجب می‌شود که تمرکز شما معطوف پیگیری دستاوردهای آن فیلد باشد. با اساتید گروه آشنا شوید. به کمک اساتید گروه عنوان مناسب را بیابید. شما می‌توانید با مطالعه پژوهش های پیشین و ایده گرفتن از آن ها عنوان مناسبی را برای پژوهش خود انتخاب کنید.
2. چکیده
یکی از مهم ترین قسمت های پروپوزال چکیده است. معمولاً در صفحات ابتدایی پروپوزال نوشته می‌شود. هدف از نوشتن چکیده خلاصه سازی کل محتوای پروپوزال جهت مطالعه سریع خوانندگان است. چکیده باید روان، خوانا، مختصر و مفید باشد. یعنی باید با کمترین تعداد کلمات، بیشترین مفهوم را به مخاطبان انتقال دهد. چکیده در مرحله آخر و پس از تکمیل متن اصلی نوشته می‌شود. معمولاً تعداد کلمات چکیده بین 150 تا 250 می‌باشد و تعداد خطوط آن بین 5 تا 10 خط است.
3. مقدمه و بیان مسئله
بیان مسئله در پروپوزال تحقیقی عبارت است از شناسایی و توصیف مشکل یا شکاف موجود بین وضعیت فعلی و وضعیت دلخواه در یک حوزه خاص. در قسمت بیان مسئله، پژوهشگر به شکل واضح مشخص می‌کند که چه مسئله‌ای را مورد مطالعه و تحلیل قرار می‌دهد و چرا این مسئله برای حوزه مورد نظر اهمیت دارد. در این قسمت سعی کنید به ترتیب به این سه سؤال پاسخ دهید:
- درباره این موضوع چه می‌دانیم؟ با مطالعه‌ی پژوهش ها و دانش پیشین موضوع خود را معرفی کنید. اطلاعات اساسی و پایه‌ای را بیان کنید و کلمات کلیدی عنوان را کامل توضیح دهید.
- درباره این موضوع چه چیزی را نمی‌دانیم؟ با مطالعه پژوهش های مرتبط با کار خود به این نتیجه می‌رسید که چه چیزی درباره موضوع نامفهوم است و بایستی در مورد آن تحقیقات بیشتری انجام شود. شما بایستی گپ و شکاف های دانش را بیابید و آن ها را در قسمت بیان مسأله بیان کنید.
- چرا می خواهیم این مطالعه را انجام دهیم؟ حالا شما باید خلاقیت به خرج دهید و توضیح دهید که چرا انجام دادن این پژوهش ضروری است و ما با انجام آن می‌خواهیم به چه چیزی برسیم.
بیان مسأله بهتر از کوتاه باشد. حدود 1 تا 2 صفحه کافی است. در قسمت بیان مسأله به تمامی منابع خود رفرنس دهید. بهتر است بیشتر از 25 منبع استفاده نکنید.
4. بررسی متون یا مرور پیشینه
تحقیقات پیشین در زمینه‌ی انتخابی‌تان را بیابید و آن ها را بررسی کنید. نوشتن بررسی متون چارچوب و قالب خاصی دارد. با نام و نام خانوادگی نویسنده شروع کنید. اگر مطالعه فقط دو نویسنده داشت نام هر دو نویسنده را بنویسید. اما اگر بیشتر از دو نویسنده بود، اسم نویسنده اول را بنویسید و برای بقیه از عبارت همکاران استفاده کنید. بعد از آن سال انجام مطالعه و عنوان مطالعه را به ترتیب بنویسید. یادتان باشد حتماً نوع مطالعه را بنویسید. ترجیحاً نوع مطالعاتی که بررسی می‌کنید مشابه نوع مطالعه خودتان باشد. خلاصه‌ای از روش نمونه گیری، تعداد نمونه‌ها، روش جمع آوری اطلاعات، نرم افزارها، آزمون های آماری و در نهایت یافته‌های مطالعه را بیان کنید. باید به مهمترین یافته‌هایی که پژوهشگر به آن ها دست یافته است و مرتبط با پژوهش خودتان است اشاره کنید. بهتر است چند مورد از محدودیت هایی که این پژوهش داشته است را نیز بیان کنید. در نهایت نقد و نظر خودتان را درباره این مطالعه به طور خلاصه بگویید.
5. اهداف و سؤالات/فرضیات پژوهش
اهداف به دلیل تمرکز بهتر روی موضوع پژوهش، مشخص کردن بهتر مسیر مطالعه و محدود کردن ابعاد اصلی مطالعه در پروروزال بیان می‌شوند. نوشتن اهداف کمک می‌کند ارزیابی پروپوزال بهتر انجام شود. پس از انتخاب موضوع پژوهش، هدف از انجام آن پژوهش مشخص می‌شود. به صورت مستقیم یا غیر مستقیم در بیان مسئله یا سایر بخش های پروپوزال به اهداف اشاره شده است. به طور کلی اهداف به سه دسته‌ی زیر تقسیم می‌شود:
- هدف کلی: هدف اصلی پژوهش که بر اساس عنوان نوشته می‌شود.
- اهداف ویژه: به صورت جزئی مراحل رسیدن به هدف کلی در این قسمت بیان می‌شود.
- اهداف کاربردی: استفاده نتایج این پژوهش در زمینه‌های مختلف را مشخص می‌کند.
می‌توان گفت هر پژوهش تلاش برای رسیدن به پاسخ یک سؤال و قبولی یا رد یک فرضیه است. باید این قسمت با توجه به اهداف ویژه نوشته شود. بایستی مجموع تعداد سؤالات و فرضیات با هم برابر با تعداد اهداف ویژه باشد. نباید سؤال یا فرضیه‌ای که هدفی برای آن نوشته نشده است در این قسمت بیان شود.
6. روش اجرا
آناتومی روش اجرا به طور خلاصه شامل بخش های زیر است:
- نوع مطالعه: که به کمک استاد راهنمای خود می توانید نوع مطالعه را مشخص کنید.
- جامعه‌ی مورد مطالعه
- زمان و مکان انجام مطالعه
- ملاحظات اخلاقی
- معیارهای ورود و خروج: سعی کنید معیارهای ورود و خروج را به صورت مثبت بنویسید. مثلاً به جای اینکه در قسمت معیارهای ورود بنویسید سیگار نکشیدن، می توانید در قسمت معیارهای خروج بنویسید سیگار کشیدن.
- روش های نمونه گیری
- تعیین حجم نمونه: حتماً در این قسمت فرمول استفاده شده توسط مشاور آماری برای تعیین حجم نمونه را ذکر کنید.
- متغیرهای مورد نظر: حتماً در مورد متغیرهای اصلی خود به صورت کوتاه توضیح دهید.
- ابزارهای جمع آوری اطلاعات
- روش های تجزیه و تحلیل آماری: با مشاور آماری خود در این مورد مشورت کنید.
- توجه داشته باشید که بهتر است جملات کوتاه باشند تا آسان تر درک شوند. به یاد داشته باشید که از طرح سوالات خصوصی که ارتباطی با پژوهش شما ندارد بپرهیزید. مثلا اسم افراد، شماره تلفن، آدرس و…
7. جدول زمانبندی
به طور کلی جدول زمانبندی در پروپوزال شامل بخش های زیر است. که به کمک استاد راهنمای خود می‌توانید به راحتی و با توجه به شرایط مطالعه‌تان آن را کامل کنید.
8. ملاحظات اخلاقی
در تدوین پروپوزال ، ملاحظات اخلاقی بسیار مهم است. بایستی اطمینان بدهیم که از داوطلبان رضایت آگاهانه اخذ شده است و حضور آن ها در این طرح فارغ از هرگونه اجبار است.
9. منابع مورد نیاز و بودجه
10. منابع و مآخذ
شما عزیزان به کمک راهین ساینس می‌توانید پروپوزال خود را با بهترین کیفیت و در کمترین زمان ممکن نگارش کنید. راهین ساینس از مرحله 1 نوشتن پروپوزال یعنی انتخاب عنوان تا نوشتن پایان نامه و استخراج مقاله از آن در کنار شما خواهد بود. استخراج مقاله از پایان نامه قبل از جلسه دفاع کمک می‌کند پایان نامه شما نمره کامل را دریافت کند. پس با ثبت نام در سایت راهین از تمام خدمات پژوهشی آن بهره‌مند شوید.
